Dykasteria ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego składa się z pięciu sekcji.
Sekcja I Promocja i formacja
Email: ufficioformazione@vitaconsacrata.va
Pierwsza Sekcja promuje wszystkie formy życia konsekrowanego, a w szczególności życie i działalność poszczególnych Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego oraz ich Unii lub Konferencji na poziomie międzynarodowym, kontynentalnym i krajowym.
Promuje i wspiera propozycje i inicjatywy, które zgodnie z nauczaniem Soboru Watykańskiego II i Magisterium przyczyniają się do tego, aby przeżywać w pełni życie konsekrowane w Kościele.
Mając na uwadze poszczególne strefy kulturowe, monitoruje działalność krajowych i kontynentalnych Konferencji Wyższych Przełożonych; bada ich ustawodawstwo oraz kwestie dotyczące ich erygowania i zniesienia; przygotowuje wizyty ad limina i opracowuje Instrukcje dla nowo mianowanych Przedstawicieli Papieskich.
Koordynuje spotkania z "Radą 16 (Szesnastu)"i promuje inne sesje naukowe lub spotkania międzynarodowe.
Sekcja zajmuje się wydawaniem Sequela Christi, czasopisma Dykasterii oraz organizacją Interdyscyplinarnej Szkoły Formacji w zakresie Magisterium Kościoła i Przepisów Prawa Kanonicznego o Życiu Konsekrowanym.
Sekcja II Życie monastyczne
Email: vitamonastica@vitaconsacrata.va
Druga Sekcja zgodnie z własnym ustawodawstwem zajmuje się życiem monastycznym, męskim i żeńskim. Posiada kompetencje w zakresie zakładania, erygowania, przenoszenia, łączenia i znoszenia klasztorów.
Sekcja ta czuwa nad formacją, życiem i zarządzaniem klasztorów oraz analizuje konstytucje i statuty do zatwierdzenia. Rozpatruje wnioski o dyspensę od przepisów konstytucji oraz prośby o przyspieszenie lub przedłużenie nowicjatu lub profesji czasowej i tym podobne.
Posiada ponadto kompetencje w zakresie erygowania, fuzji i znoszenia stowarzyszeń i federacji klasztorów, także w celu promowania jedności i współpracy między wspólnotami podobnymi pod względem celu, ducha i dzieł. Nadzoruje życie i działalność wymienionych organów, mianując Asystentów i starając się, aby w każdym klasztorze rozwijało się życie kontemplacyjne.
Sekcja III Władza zwyczajna, życie i apostolstwo
Email: governoistituti@vitaconsacrata.va
Trzecia Sekcja śledzi formację, życie, zarządzanie i apostolat Instytutów zakonnych i Stowarzyszeń życia apostolskiego poprzez sprawozdania okresowe, akty kapituł i inne informacje przesyłane do Dykasterii. Zatwierdza Konstytucje zgodnie z procedurą Dykasterii, wprowadzane do nich zmiany oraz rozpatruje wnioski związane z wszelkimi zwolnieniami i dyspensami.
Posiada ponadto kompetencje w zakresie tego, co dotyczy zarządzania dobrami doczesnymi i innych aktów, które wymagają w sprawach ekonomicznych interwencji Stolicy Apostolskiej. Kompetencje te obejmują także Stowarzyszenia, Federacje, Konfederacje i Konferencje Wyższych Przełożonych.
Sekcja IV Biuro dyscyplinarne
Email: disciplina@vitaconsacrata.va
Czwarta Sekcja zajmuje się nadzwyczajnymi aktami władzy w zarządzaniu Instytutami Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeniami Życia Apostolskiego, w szczególności sprawami dotyczącymi mianowania Asystentów, Wizytatorów apostolskich i Komisarzy papieskich z powodu problemów związanych z przynależnością do Instytutów zakonnych i Stowarzyszeń życia apostolskiego.
Zajmuje się prośbami o przedłużenie pozwolenia na pobyt poza wspólnotą powyżej jednego roku lub na ekslaustrację powyżej pięciu lat, sprawami i zarządzeniami dyscyplinarnymi oraz karnymi poszczególnych członków Instytutów Zakonnych i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego, zezwoleniami pro gratia tj. indultami odejścia, dyspensami od norm prawa własnego, dyspensami od norm prawa powszechnego, które należy przedstawić Ojcu Świętemu do decyzji.
Sekcja ta rozpatruje rekursy, petycje o nałożoną esklaustrację i inne sprawy o ogólnym charakterze.
Sekcja V Zatwierdzanie i ordynacja Instytutów życia konsekrowanego, Stowarzyszeń życia apostolskiego oraz nowych form - Instytuty świeckie - Ordo Virginum - Życie pustelnicze
Email: approvazioneistituti@vitaconsacrata.va
istitutisecolari@vitaconsacrata.va
ordovirginum@vitaconsacrata.va
Piąta Sekcja jest odpowiedzialna za udzielanie licencji na diecezjalne erygowanie Instytutów życia konsekrowanego (Instytuty zakonne, Instytuty świeckie) i Stowarzyszeń życia apostolskiego oraz ich zatwierdzanie na prawie papieskim.
Nadzoruje zatwierdzanie i regulację przepisów dotyczących nowych form życia konsekrowanego oraz udziela zatwierdzenia petycji o erygowanie publicznych stowarzyszeń wiernych in itinere (w celu przekształcenia w Instytut Życia Konsekrowanego lub Stowarzyszenie Życia Apostolskiego).
Ma również kompetencje w zakresie erygowania i zniesienia federacji lub konfederacji, a także agregacji, unii, fuzji i zniesienia wszystkich Instytutów Życia Konsekrowanego oraz Stowarzyszeń Życia Apostolskiego.
Sekcja monitoruje formację, życie, zarządzanie i apostolat instytutów świeckich poprzez sprawozdania okresowe, akta zebrań i inne informacje przesyłane do Dykasterii. Zgodnie z procedurą Dykasterii zatwierdza Konstytucje, wprowadzane do nich zmiany oraz rozpatruje wnioski związane z wszelkimi zwolnieniami i dyspensami.
Z zastrzeżeniem tego, co należy do kompetencji biskupów diecezjalnych, sekcja zajmuje się Ordo virginum i pustelnikami/pustelnicami. Ponadto czuwa nad Trzecimi Zakonami lub stowarzyszeniami wiernych, które uczestniczą w charyzmacie Instytutu Życia Konsekrowanego.